Wielcy rodzice w hodowli liliowców
Tadeusz Kosmus
W latach 80 i 90 ub. wieku, w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej grupa pasjonatów, wśród których byli hodowcy zarówno profesjonalni jak i hobbyści, wprowadziła liliowce na nowy, - wyższy poziom rozwoju. Oczywiście wszyscy oni bazowali na wcześniejszej pracy naukowców-botaników, którzy swoje dokonania hodowlane wyprowadzili z gatunków i odmian botanicznych.
Nowoczesny liliowiec ogrodowy tamtych czasów posiadł cechy, które pośród odmian wyjściowych były zaledwie zarysowane, a często, zupełnie jeszcze nieujawnione. Siłą rzeczy tylko w tej niewielkiej liczbie nowoczesnych odmian, hodowcy ześrodkowali swoje wysiłki, dokonując wielu skrzyżowań. I tak lawinowo powstawały kolejne nowe odmiany, tym liczniejsze, im bardziej zaskakujące i fascynujące efekty ujawniały się pośród siewek.
W ramach tytułowego rozważania pragnę ukazać, które z używanych powszechnie odmian zasłużyły się w sposób szczególny w tym wielkim procesie doskonalenia liliowca. Konieczność używania stosunkowo niewielkiej liczby odmian, z jednej strony zawęża analizę, ale z drugiej daje obfite wnioski ukazując bogactwo i różnorodność cech tychże odmian, jako że użyte zostały w niezliczonych skojarzeniach hodowlanych. Wskazuje to na wręcz niewyczerpane możliwości skupione w ich kodzie genetycznym.
Jedynym wymiernym świadectwem „zasług” poniesionych przez określoną i zdefiniowaną odmianę w procesie doskonalenia liliowca jest jej udział w kreowaniu nowych odmian, lub innymi słowy, liczba dzieci, które powstały w wyniku skrzyżowań z jej udziałem.
Prowadzone w tym zakresie statystyki pozwalają wskazać, które spośród wielu tysięcy odmian liliowców cieszyły się w przeszłości największą popularnością i które w procesie kształtowania współczesnego oblicza kwiatu liliowca posiadają największe zasługi.
Na niżej zamieszczonych rycinach przedstawiono Wielkich Rodziców w historii hodowli liliowców w ubiegłym wieku. Obok nazw pod zdjęciami umieszczono w nawiasach liczbę nowo powstałych odmian z udziałem każdego z Wielkich Rodziców.
|
IDA'S MAGIC (367) |
ED BROWN (326) |
WEDDING BAND (292) |
ADMIRAL'S BRAID (268) |
BETTY WARREN WOODS (213) |
FOOLED ME (128) |
SPC.STARBURST (128) |
COURT MAGICIAN (115) |
|
DARLING DILEMMA (113) |
WISEST OF WIZARD (110) |
AWESOME BLOSSOM (103) |
SOMETHING WONDERFUL (101) |
SHERRY LANE CARR (95) |
DARLA ANITA (88) |
CHANCE ENCOUNTER (86) |
FORREST LAKE RAGAMUFFIN (86) |
|
GREAT WHITE (80) |
VICTORIAN LACE (76) |
DARLING DECEPTION (59) |
BELLA SERA (56) |
DIAMONDS AND PEARLS (53) |
ELIZABETH SALTER (52) |
FORTUNE'S DEAREST (50) |
SABINE BAUR (48) |
ROSES IN SNOW (46) |
LARRY GRACE (45) |
BELLE COOK (41) |
STARTLE (39) |
MOMENT IN THE SUN (38) |
JOHN PEAT (38) |
MANDALAY BAY MUSIC (37) |
DESTINED TO SEE (37) |
MICHAEL MILLER (37) |
MAGIC AMETHYST (32) |
PRIMAL SCREAM (23) |
REYNA (21) |
Zbiór ten zawiera odmiany, które nie tylko ówcześnie ale również aktualnie mają swój wielki wkład w postępie rozwoju nowoczesnego liliowca.
Oceniając wielokrotność używania w pracach hodowlanych kolejnych odmian należy stwierdzić, że wynikało to zarówno ze wspomnianego ograniczonego wyboru ale też zapewne z ukształtowanej mody, a w dalszej dopiero perspektywie sytuować można świadomy i celowy dobór hodowcy. Nie sposób jednak nie uznać, że część wymienionych odmian posiada szczególne cechy predestynujące je do ciągłego właściwie wykorzystywania w procesie hodowlanym. Zobaczyć to można analizując użyte najstarsze odmiany rodzicielskie u odmian zarejestrowanych w ostatnich kilku latach. Oto kilka przykładów:
BLUE MAGICIAN Ida's Magic x Court Magician Nichols '04 |
ANNETTE'S MAGIC Ed Brown x Forestlake Ragamuffin Rice '04 |
HUMBLE COMPANIO Ed Brown x Something Wonderful Netherton '05 |
ETERNITYS SHADOW Wedding Band x Secret Splendor Petit '96 |
BUBBLING EDGE Darling Dilemma x Wedding Band Collins '96 |
ANNONCIATA Souvenir D'Afrique x Admiral's Braid Harrison '06 |
CLAUDETTE J. COLLINS Betty Warren Woods x Admiral's Braid Collins '02 |
BANZAI Fooled Me x Holiday Delight Reilly '96 |
BELLE ISLE SUMMER Fooled Me x unknown Roycroft '02 |
EXUBERANT LADY Spacecoast.Starburst x Arabian Magic Gomez '05 |
FORSYTH SPELLBINDER Velvet Beads x Spacecoast Starburst Lefever '05 |
MAGE QUEST Irving Shulman x Court Magician Salter '93 |
NINJA KNIGHT Court Magician x Tet. Grand Masterpiece Moldovan '90 |
BENJAMIN Heavenly Dragon x Daring Dilemma Pickles '98 |
IN STYLE Wisest of Wizard x Wild Mustang Marryott '06 |
GAVIN PETIT Awesome Blosson x (siewka x Only Believe) Petit '05 |
KELLEY'S YELLOW DRESS Betty Warren Woods x Something Wonderful Waldrop '02 |
ALICIA BURNS Something Wonderful x Fooled Me Pickles '03 |
CATCHING THE LIGHT Betty Warren Woods x Sherry LAne Carr Jarvis '03 |
DILEMMA Larry Grace x Darla Anita Maryott '06 |
Niniejsza analiza nie jest w stanie objąć całości zagadnienia, z uwagi na obszerność materii odmianowej; w sposób świadomy nie ujmuje form diploidalnych. Mimo tego mam nadzieję, że opracowanie to stanie się pewnego rodzaju punktem odniesienia, do ewentualnej krytycznej oceny i może koniecznych uzupełnień. Wszystkich zainteresowanych analizą form rodzicielskich zarejestrowanych odmian, w szerszym wymiarze niż tu uczyniłem, odsyłam do internetowych baz danych:
AHS Daylily Cultivar Search: http://www.daylilies.org/Daylily DB/
Tinker’s Gardens Daylily Database: http://db.tinkersgardens.com/?script=1
Super-Mamas & Super Papas:
http://members.cox.net/hiddeninthecity/SUPER-MAMAS%20&%20SUPER-PAPAS.htm
Przedstawiając niniejsze opracowanie, pragnę zwrócić uwagę SZANOWNEGO HODOWCY, na konieczność wnikliwej analizy uzyskanego w wyniku krzyżowania materiału roślinnego, która powinna w wyniku żmudnego i niestety trwającego ok.6-7 lat procesu testowania i obserwacji doprowadzić do wyłowienia siewek mających walor „WIELKIEGO RODZICA”. Uzyskanie w swoim programie hodowlanym takich oryginalnych, niepowtarzalnych siewek, będzie skutkowało sukcesem w dalszej pracy nad wprowadzeniem do rejestru polskich odmian liliowców.