Kształt kwiatu

Odmiany o kwiatach typowych

Postaram się w tym miejscu omówić te anatomiczne cechy okwiatu, które stanowią o kształcie i różnych wariantach budowy morfologicznej kwiatu liliowca.

Ten kształt kwiatu tworzy sześć działek, popularnie zwanych płatkami. Trzy z nich, z których zbudowana jest korona okwiatu widziana z góry nazwane są petalami, - to płatki wewnętrzne, tworzące rodzaj wabika dla zapylających kwiaty owadów. Trzy dalsze, zewnętrzne, znajdujące się pod spodem petali, noszą nazwę sepali, - przypisuje im się funkcje ochronne i podporowe. Kształt działek,  oraz ich  wzajemne względem siebie ułożenie w przestrzeni decydują o kształcie kwiatu.

Kształt kwiatu można oceniać w dwu płaszczyznach, - pionowej, wtedy kiedy patrzymy na kwiat z profilu i poziomej, wtedy kiedy spoglądamy na niego z góry.

Ocena kwiatu w płaszczyźnie pionowej pozwoli mam bez trudu wyodrębnić odmiany, których płatki tworzą układ mniej lub bardziej zbliżony do kształtu kielicha (ryc. 2).

Ryc.2    Odmiany liliowców o kwiatach w kształcie kielicha

Jitterbug Jessie

Sea Urchin

Roses in Snow

Siewka Bodalskiego

Forma ta charakterystyczna dla odmian starszych ustąpiła z czasem miejsca odmianom nowszej generacji, które częściej przedstawiają sobą kwiaty układające działki płasko, w jednej płaszczyźnie, bądź zawijając je ku tyłowi, tworzą formy turbanowe.         Formę płaskich kwiatów przyjmują najczęściej odmiany charakteryzujące się bardzo szerokimi sepalami, formującymi kształt kwiatu zbliżony do okręgu (ryc.3).

Ryc. 3   Odmiany liliowców o kwiatach płaskich

Kiss My Grits

Madison Holly Lace

Solar Max

Magical Melody

Formy o kwiatach turbanowych (ryc.4), charakterystyczne dla form pajęczych (a) wraz z postępem prac hodowlanych przeniesione zostały kolejno na formy pośrednie (b) oraz typowe formy kwiatów liliowca (c,d).

Ryc.4   Odmiany liliowców o kwiatach turbanowych

Red Scorpion (a)

Gamma Galaxy (b)

Tart and Trendy (c)

Thunderbolts Way (d)

Omówiona charakterystyka kształtu kwiatu liliowca w płaszczyźnie pionowej, ma znaczenie względne, wykazuje bowiem jedynie pewną tendencję budowy i często nie ma waloru cechy niezmiennej. Część odmian w czasie jednodniowego okresu ewolucji kwitnienia może przechodzić z jednej formy w drugą, zależnie od panujących warunków zewnętrznych (temperatura, wilgotność).

Spojrzenie na kwiat liliowca z góry, w kategorii kwiatów typowych, pozwala wyróżnić nieprzebraną liczbę wariantów morfologicznych, których źródłem są różnorodne relacje między petalami i sepalami.  Nie umniejszając w niczym roli kolorystycznych rozwiązań dla urody kwiatów liliowca, pozostają one ważnym elementem decydującym o ich wartości ozdobnej.

Przedstawiona poniżej charakterystyka stanowi próbę usystematyzowania nieprzebranej liczby wariantów jakie dyktują zróżnicowane wielkości i kształty sześciu działek okwiatu liliowca i ich wzajemne relacje w płaszczyźnie poziomej przy oglądaniu kwiatu z góry.

Najczęstszą formą, i jednocześnie najbardziej dopasowaną do wyobrażeń o harmonijnej, symetrycznej i tradycyjnej budowie kwiatu jest układ spokojnej równowagi między petalami i sepalami. Zachowane tu proporcje formy klasycznej, prezentują szerokie petale w kształcie zbliżonym do koła, wychodzące z dna kielicha szeroką podstawą, nakładające się na siebie. Towarzyszą im szerokie sepale, niewielkim obrzeżem wychodzące spoza działek wewnętrznych, stanowiąc harmonijne uzupełnienie rysunku okwiatu oglądanego z góry, zbliżonego do okręgu (ryc.5).

Ryc. 5   Odmiany liliowców o kwiatach typowych  w formie klasycznej

Dantes Inferno

Violet Etching

Dip Darling

Franks Delight

W niektórych odmianach obrys zewnętrzny kwiatu tworzy niemal idealne koło (ryc.6). Zwraca tu uwagę zróżnicowany kształt petali, różny w każdym spośród czterech demonstrowanych przykładów na ryc.6.

Ryc. 6  Odmiany liliowców o kwiatach zbliżonych do koła

Coyote Moon

Baby Moon Café

Mark Alan Perry

Spalding Memories

W każdym z nich określona forma podyktowana przez działki wewnętrzne wyznacza inną rolę sepalom by dopełnić brakującą powierzchnię do pełnego rysunku okręgu.

Formę podobną, jednakże wyraźnie różną od poprzedniej przedstawia układ z wyraźniejszą preferencją sepali. Mają tu one inną budowę: są dłuższe i  ostrzej zakończone, uwidaczniają się wyraźniej spoza działek wewnętrznych przez co modyfikują rysunek okwiatu widziany z góry, z okręgu, na formy bardziej złożone: gwiaździste, jakby zbudowane z nakładających się i przesuniętych względem siebie o 45^o, dwu równoramiennych trójkątów (ryc.7)

Ryc.7   Odmiany liliowców o kwiatach typowych z preferencją sepali

Halloween Harvest

Stakes Winner

Rose Colored Glasses

Hero Worship

Nieco inną kategorię można przypisać odmianom, w których sepale jeszcze bardziej “wyzwoliły się” z podporowej i ochronnej funkcji dla petali i stanowią dla kwiatu liliowca istotny element dekoracyjny. Charakterystyczne jest to dla odmian pośrednich między formą pajęczą a klasyczną (ryc.8).  Sepale są tu tylko nieco węższe od petali i często dorównują im długością.

Ryc.8 Odmiany liliowców o kwiatach pośrednich miedzy formą pajęczą a klasyczną

Startlink Creation

; Eight Miles High

Bumblebee Lady

Sonic Duck

Innym wariantem klasycznej formy kwiatów liliowca coraz częściej obecnym w ofertach hodowców są odmiany, w których kwiaty widziane z góry mają kształt trójkąta. Formuje go samodzielnie układ petali, bądź częściej, uzupełniony w obrysie zewnętrznym, udział  sepali (ryc.9).

Ryc.9  Odmiany liliowców o kwiatach trójkątnych

Swan Angel

VG Oh Happy Day

Sp. Fancy Dancer

Shark Attack

Należy zwrócić uwagę na odmiany, w których trójkątny kształt kwiatu widzianego ‘z góry” wzmacniają trójkątne: gardziel i oko. Większa kolekcję tych oryginalnych rozwiązań wprowadził w 2010 roku jeden z najwybitniejszych współczesnych hodowców liliowców, - P.Stamile (ryc.10)  http://floydcove.com

Ryc. 10 Odmiany liliowców o kwiatach trójkątnych hodowli P.Stamile

Raspberry Prism

Emerald Prism

Feathered Prism

Awesome Prism

 

Formy trójkątne stały się na tyle rozpowszechnione w różnorodnych formach rozwiązań plastycznych i dekoracyjnych kwiatów liliowca, iż najpewniej w niedalekiej przyszłości będą promowane jako odrębna grupa ogrodowa tych kwiatów.

Omówiona propozycja klasyfikacji kształtu typowych kwiatów liliowca stanowi w zasadzie próbę uporządkowania czegoś, czego nie da się uporządkować. Natura bowiem w swoim bogactwie prezentowanych rozwiązań jest zaskakująco nieprzewidywalna, wyzwolona z wszelkich schematów i zasad (ryc.11). Poszukując systematyki kształtu typowego kwiatu liliowca oglądanego z góry, można oprócz form omówionych, napotkać kwiaty w kształcie kwadratu (a,b),  trapezu (c) czy gwiazdy pięcioramiennej (d).

Ryc.11 Różnokształtne kwiaty odmian liliowców

Chang Dynasty

Pistachio Eyes

King Crab

Mount Etna

Jest zadziwiające, że z sześciu elementów jakie stanowi sześć działek kwiatu liliowca budować można w hodowli twórczej w nieskończoność, wciąż nowe, niespotykane dotąd kształty.  Stwierdzenie to w całej rozciągłości potwierdza praktyka hodowlana.