Ozdobne elementy okwiatu

Gardziel

Terminem „gardziel” (ang.throat) określa się położoną centralnie część okwiatu, stanowiącą dno kwiatowe od strony wewnętrznej, z którego wyrastają słupek i pręciki, i w którym zlokalizowane są nektarniki. Strukturę tą wyróżnia się nie bez powodu. W większości bowiem odmian liliowców, wyznacza ona swoją obecność odmienną barwą od koloru pozostałej części działek, a za tym wpływa istotnie na wygląd i ocenę kwiatu jako całości.

Odmiany liliowców o kwiatach pozbawionych gardzieli, spotyka się rzadko. Na ogół są to odmiany jednobarwne o kwiatach żółtych bądź pomarańczowych (ryc. 38).

Ryc.38 Odmiany liliowców pozbawionych kolorowej gardzieli

Sheila Borughton

Patsy Cline

Isle of Skye

Tropical Heaven

W większości odmian kwiatów liliowca gardziel występuje. Traktuje się ją jako istotny element ozdobny i uwzględnia w opisach kwiatów. Strefa działek wybarwiona kolorem gardzieli posiada zróżnicowaną wielkość, niekiedy ograniczoną przylegającym do gardzieli okiem. Gardziel najczęściej przyjmuje kolor zielony o różnych odcieniach i różnej intensywności zabarwienia (ryc.39)

Ryc. 39 Odmiany liliowców z zieloną gardzielą

Neptune's Legacy

Monday Morning

Blues Paradise Royal

Complementary Colors

Johny Cash

Dancing with Julie

Bogong Jack

Storm Over Toledo

Szczególnie efektownie wygląda gardziel, eksponowana na tle ciemnego oka bądź ciemnej barwy petali.

U części odmian gardziel wybarwiona jest na kolor żółty (ryc.40). Okoliczność ta nie tylko umożliwia taktowanie gardzieli w hodowli liliowców jako elementu ozdobnego o zmiennej kolorystyce ale jednocześnie otwiera drogę do tworzenia różnorodnych rozwiazań barwnych, innych od dwu wyżej wspomnianych (ryc. 41)

Ryc.40 Odmiany liliowców z żółtą gardzielą

Cast Your Crown

Korth Keowee

Melon Blossom Fame / Grace

Frank's Hot Tamale

Ryc.41 Zmienne kolory gardzieli w odmianach liliowców

Dante's Inferno

Jane Mahan

Jim Spencer

Mexican Magic

Różnorodność wyglądu gardzieli nie tylko dotyczy kolorystyki tego obszaru. W niektórych odmianach gardziel „wymyka się” z ograniczeń narzuconych przez strefę wyznaczoną dla oka, bądź kontrastującym z jego zabarwieniem kolorem petali. W takich wypadkach gardziel przechodzi łagodnie na obwód kwiatu, zacierając granice swojego obszaru rozmytym przejściem w kolor działek wewnętrznych (ryc.42). Okoliczność ta nadaje kwiatom liliowca delikatnej, szlachetnej elegancji a przy szczęśliwym zestawieniu barw również urzekającego piękna. Może właśnie dlatego natura rezygnuje już wówczas z obecności dodatkowych, możliwych elementów ozdabiających kwiaty liliowca, ograniczając się co najwyżej do delikatnej falbanki.

Ryc.42 Odmiany liliowców z niekonwencjonalnym rysunkiem gardzieli

Leap of Faith

Kate Carpenter

Wonderful Sunset

California Kid

U pewnej części pojawiających się w ostatnich latach odmian gardziel przechodzi łagodnie w strefę rozbielonych, jakby odbarwionych działek wewnętrznych. Rozprzestrzenia się ona na całą niemal powierzchnię petali i zatrzymuje na barwnym marginesie ich zewnętrznego obrzeża (ryc.43). Odmiany liliowców prezentujące kwiaty tego typu, należy traktować jak nową jakość w arsenale propozycji hodowlanych ostatnich lat.

Ryc. 43 Formy liliowców z odbarwionymi działkami

Cradle of Bethelehem

Ruby Border

Cherry Picotee

Edged in Pink

Należy zwrócić uwagę, że wspomniane rozbielenie dotyczy również sepali, co może sugerować, współudział i znaczenie gardzieli w bardzo istotnej dla urody kwiatu liliowca transformacji jakim jest przemieszczanie elementów ozdobnych petali na struktury funkcjonalnie związane z podporą i ochroną okwiatu, lub mówiąc prościej, - przenoszenie rysunku petali na sepale.

Poruszona kwestia, wydaje się o tyle ważna, że definiuje gardziel jako element poddający się zabiegom hodowlanym. Dowodów na tą tezę dostarcza zestaw odmian prezentowanych na ryc.44

Ryc.44 Wprowadzenie barwnych elementów gardzieli w rysunek działek liliowców

Flamingo Flambeau

Bottlerocket

Amenhotep

Small World Kaleidoscope

Heavenly Christmas Cactus

Lone Star

Sweetheart Night Beacon

Tricolor

W prezentowanym zestawie odmian przedstawiono ewolucję przenoszenia rysunku gardzieli z petali na sepale, z odmian pajęczych na klasyczne formy kwiatów liliowca. Cecha wzbogacania obecnością gardzieli działek zewnętrznych wydaje się być genetycznie związana z formami pajęczymi, większość bowiem form pajęczych ją posiada. Botanicznym tego uzasadnieniem, mogłyby być znacznie mniejsze wymiary działek w formach pajęczych i mniejsze fizycznie możliwości wabienia owadów w stosunku do form klasycznych.

W formach klasycznych gardziel tworzą wyłącznie działki wewnętrzne. Pojawienie się nowych odmian z kolorystycznym rysunkiem gardzieli na sepalach jest wynikiem prac hodowlanych a źródłem tej obecności są najpewniej pajęcze formy kwiatów liliowca.

Omówienie roli gardzieli kwiatów liliowca w twórczym kreowaniu nowych odmian i ich urodzie byłoby niepełne, gdyby pominąć mało doceniane ale istotne związki kolorystyczne między gardzielą a falbanką. Mało kto zwraca uwagę, że w urzekająco pięknych, współczesnych odmianach kwiatów liliowca kolor falbanki jest wiernym przeniesieniem na obwód petali kolorystyki gardzieli (ryc.45)

Ryc. 45 Kolorystyczne relacje gardziel/falbanka

Kennesaw Mountain Hayride

Duke of Gascone

Some Sweet Day

Purple Greenway

Shamrock Delight

Shamrock Dew

Siewka Agin

Brookie Bug

Bella Note

Apple Spring

Dr Jerrold Corbett

Granny Smith